भदौ ९, काठमाडौं । कवि एल.बी. क्षेत्रीको दोस्रो कवितासङ्ग्रह ‘को हो त्यो मान्छे?’ सार्वजनिक भएको छ । शनिबार काठमाडौँको प्रज्ञा–प्रतिष्ठनमा आयोजित एक समारोहमा सभाध्यक्ष भुवनहरि सिग्देल, प्रमुख अतिथि, नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठनका कुलपति भुपाल राई, समाजसेवी मीना लामिछाने, कवि क्षेत्री, कवि तथा आख्यानकार भुवन ढुङ्गाना, समालोचक महेश पौड्याल तथा साहित्यकार प्रतीक ढकालले उक्त कृतिको सामूहिक लोकार्पण गरेका हुन् ।
एलबी क्षेत्रीको व्यक्तित्वबारे बोल्दै समालोचक अशोक थापाले कवि क्षेत्री एक कुशल सर्जक हुनुका साथै एक कर्मठ साहित्यिक अभियन्ता पनि भएको बताए । समालोचक पौड्यालले कवि क्षेत्रीका कविताको पहिचान भनेको उनको सत्यको पक्षधरता र विषयको व्यापकता भएको टिप्पणी गरे । उनल भने, कवि क्षेत्रीका लागि कुनै पनि विषय वर्जित छैन । कवि भुवन ढुङ्गानाले एलबीका कविताले उनले बाँचेको समय बोलेको बताइन् । उनले भनिन्, यी कवितामा आवाजको विविधता छ । उनले लेखनाथ पौड्याल र रवीन्द्रनाथ टेगोरहरूले वकालत गरेको सत्यको प्रधानतालाई कवि क्षेत्रीले पनि अवलम्बन गरेको बताइन् ।
कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै कवि एलबी क्षेत्रीले आफू नेपालबाहिर हुर्केको तथा विविध भाषा बोल्दै आएको मान्छे भए तापनि नेपालमा कवि तथा समालोचकहरूको सत्सङले आफूमा सिर्जनाप्रतिको प्रेम बढाएको बताए । उनले भने, ‘म कविता कोर्ने मान्छे हुँ । तथापि, मैले कोरेका कवितामा मैले देखेको सत्य र मैले महसुस गरेको दर्शन इमानदार रूपमा प्रकटित भएको छ ।’
सभालाई सम्बोधन गर्दै प्रमुख अतिथि, कुलपति भुपाल राईले क्षेत्रीको कविता धारतलसँग जोडिएको, र आम मान्छेको सरोकारसँग गाँसिएको भन्दै उनको प्रशंसा गरे । विगतका दशकहरूमा कविहरूले स्वैरकाल्पनिक कुरा बढी गरेको भन्दै उनले भने, आजको कविता आम जनमानसको यथार्थसँग सरोकार राख्दछ, र क्षेत्रीको कविता त्यस्तै छ । उनले आफूले नेतृत्व गरेको प्रज्ञा–प्रतिष्ठान, कवि क्षेत्रीले नेतृत्व गरेको कविडाँडा साहित्य समाजसँग सहकार्य गर्न पनि इच्छुक रहेको बताए । सभाध्यक्ष भुवनहरि सिग्देलले आफू लामो समयदेखि एलबीको व्यक्तित्व र कृतित्वबाट परिचित गरेको बताउँदै आफू उनको निर्भीकटा र प्रस्टताबाट प्रभावित रहेको बताए ।
कार्यक्रममा कविहरू प्रज्ज्वल अधिकारी, भवानी खतिवडा र भैरवी भूगोलले क्षेत्रीका एक एकवटा कविता वाचन गरेका थिए । कार्यक्रमको सञ्चालन कवि तथा सामालोचक महेश क्षितिजले गरेको थिए ।
कृतिलाई पेज टर्नर प्रालिले प्रकाशनमा ल्याएको हो ।
भदौ ९, पोखरा । साहित्यकार ईश्वरमणि अधिकारीको मुक्तक संग्रह ‘सम्बोधिका’को आज पोखरामा लोकार्पण गरिएको छ । सो मुक्तक संग्रहको प्रमुख अतिथि नेपाल संगीत नाट्य एकेडेमिका पूर्व कुलपति सरुभक्तले साहित्यकार तीर्थ श्रेष्ठ, प्राज्ञ हरिदेवी कोईराला, रमेश श्रेष्ठ, दीपक समिप, सरस्वती प्रतिक्षा र श्रष्टा अधिकारीलगायतको साथमा लोकार्पण गरेका हुन्।
उक्त अवसरमा साहित्यकार सरुभक्तले साहित्यिक कृतिहरु समाजका ऐना तथा सामाजिक चेतनाका उपज भएको बताए । साहत्यकार ईश्वरमणिको यो चौथो कृति हो मुक्त संग्रह । यसअघि समयको तस्बिर नामक कविता संग्रह, हृदयको आलाप गजल संग्रह प्रकाशन भइसकेका छन् ।
शुरुमा जतिबेला म सार्वजनिक पुस्तकालयकाे अध्यक्षा थिएँ साे समयमा अधिकारीकाे एउटा हिमाल आरोहीकाे जीवनीमा आधारित पुस्तक प्रकाशन भईसकेकाे छ । उक्त पुस्तक तत्कालिन समयमा कुमुदिनी हाेम्समा कक्षा १० मा अध्ययन गर्ने विद्यार्थी अरिबन तिमिल्सिनाकाे जिवनीमा लेखिएकाे मलाइ थाहा छ ।
पोखरा मुक्तकको शहर हो । यहाँ मुक्तकका कर्महरु हुनु पनि स्वाभाविकै हो । सरुभक्तले भने, यस्ता असल कृतिहरु आईरहनु पर्छ ।
कृतिमा भएका सबै सिर्जना उत्कृष्ट हुनैपर्छ भन्ने छैन र हुन्नन् पनि तर एक दुईटा असल सिर्जना भए असल र कृति उत्तम भईहाल्छ उनले भने । विषय विज्ञताको हिसाब किताबमा लागेका विज्ञहरु साहित्य लेखनमा पनि उत्तिकै निपूर्ण छन् भन्ने कुरा गणितका विज्ञ डा.अधिकारीको कृतिबाटै प्रस्ट भएको छ ।
प्रमुख अतिथि श्रेष्ठले पछिल्लो समय प्रचलित रुवाई शैलीको लेखनमा मुक्तक आईरहेका भएपनि हाम्रो नेपाली धरातल, संस्कृत, यहाँको मौलिकता, ऋषि, वेद र पौराणिक विज्ञहरुलाई बुझ्न आवश्यक भएको बताए ।
साहित्यकार, संस्कृतिकर्मि तिर्थ श्रेष्ठले मुक्तक मक्त हुन्छ । यो स्वतन्त्र हुने भएकोले यसको ढाँचा र भावमा स्वतन्त्रता हुन्छ । चार लाईनको हुनैपर्छ, तुक मिलेको हुनैपर्छ, काटकुट गरेको, कैचीले काटेको जस्तै हनुपर्च भन्ने कुरा गलत हो । श्रेष्ठले भने, यो दुई लाईनको पनि हुनसक्छ वा चार, सात लाईनको पनि हुनसक्छ । तर हुनुपर्ने चाँही भाव र चोटिलो प्रहार यसको गुण हो । अधिकारीका मुक्तकहरुमा रुवाईया शैली अपनाएकाे भएपनि अब्बल भएको बताए । उनले नेपाली मुक्तक लेखनमा आफ्नो संस्कार, संस्कृति, मौलिकता र पहिचानलाई अटाउनु पर्ने बताए ।
कृतिकार ईश्वरमणि अधिकारीले ३० वर्षको अवधिमा लेखेर थन्किएका मुक्तकहरुबाट छानेर सम्बोधिका प्रकाशन गरेको बताए । मैले सकेसम्म सत्यको र यथार्थ परिवेशलाइ अङ्गालेकाे छु। तर बेईमानीलाई अस्वीकार गरेको छु । उनले भने, मानिस सर्वगुणको हुँदैन । केही कमजोरी भएका छन् भने म आगामी दिनहरुमा सच्याउनु पर्छ । सो अवसर’मा उनले छिट्टै अर्को पुस्तक निकाल्ने र पाण्डुलिपि पनि तयार भएको जानकारी दिए ।
कार्यक्रममा कवि जीवनसागर भण्डारीले अधिकारीको परिचय विवरण प्रस्तुत गरेका थिए भने कवि प्राञ्जलले उनका केहि मुक्तक वाचन गरेका थिए । कृतिको बारेमा कवि संजिव पौडेलले समिक्षा गरेका थिए ।
सो अवसरमा प्राज्ञ हरिदेवी कोईराला, प्राज्ञ, बिम्ब कवि रमेश श्रेष्ठ, गजलकार दीपक समिप, सरस्वती प्रतिक्षालगायतले शुभकामना व्यक्त गर्दै विषय विज्ञताका साथमा साहित्य लेखनमा अधिकारीकाे कर्मले नेपाली साहित्यमा योगदान पुगेको बताए ।
१२१ पृष्ठको पुस्तकमा १११ वटा मुक्तक रहेका छन् । यसलाई पोखरेली युवा सांस्कृतिक परिवारले प्रकाशन गरेको हो । यसअघि कार्यक्रममा कार्यक्रममा सहभागिहरुलाई संस्थाकी उपाध्यक्ष रीता अधिकारी ‘ऋतु’ले स्वागत, संस्थाका सचिव चैतन्य अधिकारीले सञ्चालन र अध्यक्षता अध्यक्ष उपेन्द्र पौडेलले गरेका थिए ।
