कोरोना कहरको क्रन्दन

रामदयाल राकेश

कोरोना पीडितको उपचारका लागि प्रदेश सरकारले पाँचओटा भेन्टिलेटर दिएकोमा पाँचैओटा काम नलाग्ने भइसकेको स्थितिमा प्रदेश सरकारले दुईओटा भेन्टिलेटर किनेर दिनु सरकारको गरिब मानसिकताको टड्कारो उदाहरण थियो । एउटा प्रादेशिक सरकारले जनताको उपचारका लागि दुईओटा भेन्टिलेटर उपलब्ध गराउनु कतिको लज्जास्पद स्थिति हो । कोरोना पोजेटिभ भएको कोरोना आव्रmान्त बिरामीका लागि छिमेकी मुलुकबाट इन्जेक्सन मगाउनुपर्ने स्थितिलाई संवेदनशील मानिसले के भने होलान् । यसको चिन्ता न सङ्घीय सरकारलाई थियो न प्रदेश सरकारलाई । यस्तो स्थितिमा सर्वसाधारण भाग्यभरोसे जिउन अभिसप्त थिए । प्राथमिक उपचारको सुविधासमेत नभएको स्थितिलाई कतिको व्यावहारिक भन्न सकिन्छ । प्रदेश सरकारले एउटा स्तरीय अस्पताल बनाउन नसकेको स्थिति विद्यमान थियो । तीन साल पूरा बितिसकेको थियो तर सरकारले यसतर्फ ध्यान दिन नसकेको स्थिति थियो । प्रत्येक प्रदेश सरकारले सर्वसुविधासम्पन्न एउटा अस्पतालको निर्माण गर्न नसक्नु जघन्य अपराध थियो । पोहोरको अनुभवबाट पनि यी सरकारहरुले केही नसिकेको स्थिति थियो । जनता मरून् कि बाँचुन् ! न सङ्घीय सरकार न प्रादेशिक सरकारलाई मतलब थियो । यस्तो पनि सरकार हुन्छ? यिनीहरुलाई एउटै कुराको हेक्का छ कि यिनीहरु कोरोनाबाट आव्रmान्त भएपछि हेलिकप्टरबाट आएर काठमाडौँमै उपचार गराउन । मानवीय संवेदनाको लेस मात्र पनि मतलब छैन यिनीहरुलाई ।
प्रसिद्ध कवयित्री वानिरा गिरीका शब्दमा महिलाका मानव अधिकारको मर्म पनि यिनीहरुलाई अलिकता पनि थाहा छैन ः
कानमायाको मानवाधिकार

तिनै चोला र पेटिकोटबाट उदाउँछ
तिनै मोटा, पेटेभोटो र कानेटोपीहरुमा झुल्कन्छ
मान्छे र मान्छे नै मात्रको इन्द्रेणीमा रङ्गिन्छ ।
तत्कालीन प्रधानमन्त्रीले सत्तासङ्घर्ष र कुर्सीको लडाइँमा तथा सत्तालिप्सामा सबै देशवासीलाई हैरान परेसान गरेर कोरोना पीडितको करूण व्रmन्दनलाई पनि नसुनेर मानवताका विरूद्धमा जघन्य अपराध गरिरहेका थिए । देशभरिमा शय्याको अभावमा सयकडौँ मानिस मृत्युको मुखमा बाध्य भएर गइराखेका थिए । सिर्फ उनलाई आफ्नो सत्ता कसरी जोगाउने त्यसकोमात्रचिन्ताथियो।
समाचार जगत्मा कोरोना कहरको कथा दिनहुँ कथिन्थ्यो । संवेदनशील मानिसले समाचारपत्र मात्र होइन हरेक विद्युतीय सञ्चार माध्यमबाट यिनीहरुको कारूणिक दृश्य प्रदर्शित भइराखेको देखेको थियो तर पनि सरकार चैनको बाँसुरी बजाइरहेको थियो । रोम जलिरहेको थियो तर निरो बाँसुरी बजाइराखेका थिए, रमाइलो गरिरहेका थिए, नेपालमा पनि कोरोना कहर स्वयम् नियन्त्रित भइराखेको थियो तर प्रधानमन्त्रीको बेसुरा तालमा देशभरिका जनता दुःख भोगिराखेका थिए । खोपको पहिलो डोज लिने ज्येष्ठ नागरिकहरु अर्को डोज लिने पर्खाइमा परेसान भइराखेका थिए तर प्रधानमन्त्रीसहित अन्य मन्त्रीहरु दोस्रो खोप लिएर निश्चिन्त भइराखेका थिए । छिमेकी राष्ट्र भारतमा आफै खोपको अभाव थियो । त्यहाँबाट सेरम इन्स्टिच्युटले नेपाललाई हामी खोप दिनमा असमर्थ छौँ किनभने भारतमा नै खोपको खपत अत्यधिक मात्रामा बढिरहेको छ भनेको थियो । विरोधी दलले पनि विदेशमा खोप निर्यात नगर्न चेतावनी दिइरहेको थियो । आम जनता पनि यसको विरोध गरिरहेका थिए । यस्तो स्थितिमा खोप कहाँबाट आउने हो ? सरकारलाई मतलब थिएन । स्वयम् स्वास्थ्य मन्त्रीले एउटा अन्तर्वार्तामा भनेका थिए, फागुन मैन्हा मेरा लागि भाग्यमानी मैन्हा साबित भइराखेको छ तर फागुन बितेपछि हामी वैशाख मैन्हामा जिउनका लागि बाध्य थियौँ तर खोपको खोजखबर लिने कोही थिएनन् । कहिलेकाहीँ त यस्तो लाग्थ्यो, यस देशमा सरकार नै छैन । सर्वसाधारण निराश र हतास मनस्थितिमा दिनानुदिन पुग्दै गइराखेका थिए । मानसिक रोगको सिकार भइराखेका थिए । खाद्यान्न र तरकारीको भाउ बढिराखेको थियो । कालीमाटी तरकारी बजारले साना व्यापारीलाई तरकारी नदिएपछि सर्वसाधारण महँगो र उच्च दरमा तरकारी किनेर खान बाध्य थिए । सस्तो तरकारी किन्ने तरखरमा सर्वसाधारण तरकारीबजारको भिडमा जान तम्तयार भएर खतरा मोल्ने काम गरिराखेको पाउँथ्यौँ तर यिनीहरुलाई केही कुरोको खाँचो भएको महसुस भइराखेको थिएन ।
परोपकारी र मनकारी मानिसले खाते, किनारीकृत र सीमान्तकृत मानिसलाई मुफ्त खाना खुवाइराखेका थिए । यस्तैमा पर्थिन्, कैदीबन्दीका सन्तानलाई आश्रय दिने बन्दी सहायता गृह चलाइरहेकी इन्दिरा मगर । हरेक दिन २ बजे एउटा ट्याक्सी र एउटा सानो ट्रकभरि खानाको प्याकेट बोकेर धाइरहेकी हुन्थिन् । लकडाउनको पहिलो सातातिर दुईतीन सयलाई खाना खुवाए पुग्थ्यो तर पछि पछि त्यो सङ्ख्या बढेर एक हजार नाघिसकेको थियो । त्यति बेला ज्यालामजदुरी गर्नेहरु पनि खानेकुरा खोज्दै सडकमा निस्किन थालिसकेका थिए । दिउँसो थापाथलीको प्रसूतिगृहपछाडिको चउरमा खाना बाँडेर इन्दिरा दरबारमार्ग, ठमेल, ठहिठी र बालाजुसम्म पुग्थिन् । उनी बेसहारालाई खाना खुवाउँदै हिँड्थिन् ।
गत लकडाउनमा काठमाडौँ महानगरपालिकाले ७६ औँ महानगर दिवसका अवसरमा सडक मानवमुक्त बनाउने तीनमहिने अभियान सुरू गरेको थियो । लकडाउन लम्बिँदै जाँदा सडकमा खानाको खोजीमा निस्किनेहरुको सङ्ख्या दिनहुँ बढ्दै थियो । तत्कालीन सरकारले सडक मानवमुक्त घोषणा गरेर यस्तो पावन अभियानलाई अवरूद्ध गरिदिएको थियो । आफ्ना कार्यकर्तालाई पठाएर हप्कीदप्की पनि दिन सुरू गरेका थिए । मानिसलाई खानको समस्याले पिरोलिराखेको थियो । उता उनीहरुलाई सडक फोहोरा होला भन्ने चिन्ता थियो । यस्तो मानवता विरोधी व्रिmयाकलापमा सरकारी संलग्नता थियो । यसलाई के भन्ने ?
पछिल्लो लकडाउनमा एउटा अनौठो दृश्य देखा प¥यो । एउटी मनकारी मधेसी महिला अंशु यादव र उनको समूहले निःशुल्क भोजन उपलब्ध गराएर काठमाडौँका विभिन्न ठाउँमा दुई छाक खाना खुवाइन् । यो समूहले दैनिक करिब चार सय भोका पेटलाई खाना बाँडिरहेको थियो । साँझ ढल्केपछि विभिन्न पाटी, मन्दिर र पुलमुनि बस्नेलाई खोजी खोजी निःशुल्क खाना बाँड्थ्यो । त्यस समूहलाई के महसुस हुन थाल्यो भने जसरी कोरोना सङ्व्रmमितको सङ्ख्या बढिराखेको थियो त्यसै गरी भोका पेटहरुको सङ्ख्या पनि दिनदिनै बढिराखेको थियो ।
क्रमश….